Richard Stallman: ένας θρύλος της πληροφορικής

Θεόδωρος Παπαθεοδώρου*

 

Ο Richard Stallman, προγραμματιστής και ακτιβιστής του ελεύθερου λογισμικού, θρύλος για την κοινότητα της πληροφορικής, λύνει όλες μας τις απορίες σε μια μαραθώνια συνέντευξη που έγινε για το ough! σε δύο μέρη. Αυτό είναι το πρώτο.  

Όσο δούλευε σαν προγραμματιστής λειτουργικών συστημάτων στο εργαστήριο τεχνητής νοημοσύνης του MIT, έζησε από κοντά την αλλαγή που επήλθε στην βιομηχανία λογισμικού. Μέχρι εκείνο το σημείο, το σύνηθες ήταν για τους χρήστες και προγραμματιστές υπολογιστών να έχουν την ελευθερία να μοιράζονται, να τροποποιούν και να επαναχρησιμοποιούν κώδικα. Τη δεκαετία του εβδομήντα, οι εταιρίες λογισμικού άρχισαν με τεχνικά μέσα να εμποδίζουν τους χρήστες να μελετήσουν και να αλλάξουν τον κώδικα των προϊόντων τους. Επιπλέον, νέοι νόμοι περί πνευματικών δικαιωμάτων καθιστούσαν τέτοια εγχειρήματα παράνομα.

Για τον Stallman, αυτή η αλλαγή ήταν ανήθικη και τον επηρέασε προσωπικά καθώς η κοινότητα προγραμματιστών μέσα στην οποία ο ίδιος άνθισε, διασπάστηκε από δυο ανταγωνιστικές εταιρίες που προσέλαβαν σχεδόν όλους τους συναδέλφους του για να αναπτύξουν ιδιόκτητο λογισμικό (non-free software). Έχοντας απομείνει μόνος, πήγε ενάντια στο ρεύμα και αποφάσισε να αφιερώσει την ζωή του στην ανάπτυξη ελεύθερου λογισμικού, λογισμικoύ δηλαδή που ο χρήστης έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει όπως θέλει, να μελετήσει τον πηγαίο κώδικά του, να το τροποποιήσει και ακόμα να διανείμει την τροποποιημένη μορφή του σε τρίτους. Το 1984 παραιτήθηκε από το MIT και άρχισε να αναπτύσσει το GNU, το πρώτο ελεύθερο λειτουργικό σύστημα το όποιο σήμερα, με την προσθήκη ενός άλλου λογισμικού που ανέπτυξε ο Φιλανδός Linus Torvalds, αποτελεί το GNU/Linux. Αυτό το λειτουργικό τρέχει στην πλειοψηφία των server του διαδίκτυο, σε ακαδημαϊκά ινστιτούτα, μεγάλες επιχειρήσεις, στο στρατό και σε εκατομμύρια υπολογιστές ανθρώπων που απόρριψαν τις άδειες λογισμικού τις οποίες πρέπει να αποδεχτούν πριν χρησιμοποιήσουν Windows ή OS X. Επέλεξαν να εγκαταστήσουν ένα λειτουργικό σύστημα το οποίο ξεκίνησε ο Stallman και το οποίο αναπτύχθηκε περαιτέρω από χιλιάδες άλλους στο διαδίκτυο. Το λογισμικό αυτό είναι τεχνικά ανώτερο από τα ιδιόκτητα (Windows/OSX) και είναι δωρεάν, αλλά ο Stallman λέει ότι, αν και ευπρόσδεκτα, αυτά είναι δευτερεύοντα χαρακτηριστικά. Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό είναι η ελευθερία. Έτσι ξεκινήσαμε αυτή τη συζήτηση μιλώντας για τα ηλεκτρονικά δικαιώματα.

Φωτο: Blake Livingston (may be used under CC-BY-SA).

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Έχετε πει στο παρελθόν ότι «στην εποχή του διαδικτύου έχουμε λιγότερα δικαιώματα από ότι στον φυσικό κόσμο.»
Ναι. Για παράδειγμα στις ΗΠΑ, οι υπηρεσίες παροχής Internet (ISP) μπορούν να σου κόψουν τη σύνδεση χωρίς να σου κάνουν μήνυση ή να σε πάνε στο δικαστήριο. Δεν χρειάζεται να αποδείξουν ότι υπάρχει κάποιος λόγος. Κατά συνέπεια, μπορούν να σε λογοκρίνουν. Αν θέλεις να τυπώσεις φυλλάδια και να τα μοιράσεις στο δρόμο, μπορείς να το κάνεις και δεν χρειάζεται να «παρακαλέσεις» καμία εταιρία να στο επιτρέψει. Για να κάνεις όμως κάτι αντίστοιχο στο διαδίκτυο, χρειάζεται να συνεργαστείς με έναν πάροχο Internet, έναν καταχωρητή domain και συνήθως μία εταιρία φιλοξενίας ιστοσελίδων. Αν σε έναν από αυτούς δεν αρέσει αυτό που κάνεις ή κάποιος με μεγαλύτερη εξουσία τους απειλήσει, τότε μπορούν απλά να τερματίσουν τον λογαριασμό σου και να σε λογοκρίνουν. Οι άνθρωποι πρέπει να έχουν το νομικό δικαίωμα της απρόσκοπτης λειτουργίας των υπηρεσιών κάθε είδους, με την προϋπόθεση ότι τηρούν τη δικιά τους πλευρά της συμφωνίας. Στις ΗΠΑ, από όσο γνωρίζω, οι εταιρείες τηλεφωνίας δεν μπορούν αυθαίρετα να σου κόψουν τη γραμμή του τηλεφώνου. Εφόσον συνεχίζεις να πληρώνεις το λογαριασμό σου κ.ο.κ, οφείλουν να συνεχίσουν να σου παρέχουν τηλεφωνικές υπηρεσίες, δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά. Το ίδιο θα πρέπει συμβαίνει με τη σύνδεση στο internet. Δεν θα πρέπει να είναι επιλογή τους, δεν πρέπει να τους επιτρέπεται να θέτουν δικούς τους όρους για να συνεχίσουν να σου παρέχουν υπηρεσίες.

Πρέπει να παρέχουν την υπηρεσία ως υπηρεσία κοινής ωφέλειας;
Ακριβώς.

Η εξάρτηση από μια ανώνυμη εταιρεία επεκτείνεται και στις οικονομικές συναλλαγές μέσω διαδικτύου.
Αυτό είναι το άλλο σημείο που ο ψηφιακός κόσμος μας παρέχει λιγότερα δικαιώματα από ό,τι ο φυσικός. Ας υποθέσουμε ότι παράλληλα με το να μοιράζεις φυλλάδια στο δρόμο, θα ήθελες να ζητήσεις από τον κόσμο να δώσει χρήματα για ένα σκοπό. Μπορεί να σου δώσουν μετρητά και να τα δεχτείς. Δεν χρειάζεσαι την έγκριση κάποιας εταιρίας για να το κάνεις αυτό. Μόλις πάρεις τα χρήματα, θεωρείται έγκυρη η συναλλαγή και μπορείς να τα ξοδέψεις. Για να κάνεις όμως το ίδιο στον ψηφιακό κόσμο, χρειάζεσαι τις υπηρεσίες μιας εταιρίας πληρωμών, η οποία ωστόσο μπορεί αυθαίρετα να σε αποσυνδέσει.

Αυτό συνέβη και με το WikiLeaks. Αφού έκανε γνωστές στο ευρύ κοινό πληροφορίες που έφεραν σε δύσκολη θέση την Αμερικανική κυβέρνηση (μεταξύ άλλων), η MasterCard και η Visa σταμάτησαν να δέχονται δωρεές για το site.
Ακριβώς. Το WikiLeaks έβγαλε στο φως όλα αυτά τα τρωτά σημεία, επειδή η Αμερικανική κυβέρνηση αποφάσισε να τους σιωπήσει και έκανε τα πάντα για να το καταφέρει. Έκανε μεγάλη ζημιά. Ακόμη έχεις πρόσβαση στις σελίδες του, εφόσον χρησιμοποιήσεις την κατάλληλη διεύθυνση. Κατάφεραν όμως να σταματήσουν τις περισσότερες δωρεές προς το WikiLeaks και τώρα έχει πρόβλημα λειτουργίας.

Το WikiLeaks έχει λάβει άσχημη δημοσιότητα στις ΗΠΑ. Ποια είναι η άποψή σας;
Το WikiLeaks κάνει κάτι θαρραλέο. Η πλειοψηφία του Τύπου στις ΗΠΑ “δουλεύει” για την κυβέρνηση. Αυτό ισχύει σε πολλές χώρες. Ή θα μπορούσες καλύτερα να πεις ότι είναι δουλοπρεπής στις επιχειρήσεις και ότι η Αμερικανική κυβέρνηση “δουλεύει” για τις επιχειρήσεις, οπότε και οι επιχειρήσεις θέλουν να λέγονται καλά πράγματα γι’ αυτή. Νομίζω ότι χρειαζόμαστε νόμους που να εμποδίζουν τις εταιρίες πληρωμών να αποσυνδέουν τις υπηρεσίες των χρηστών εκτός και αν υπάρχουν αποδείξεις ότι συντρέχει σοβαρός λόγος.

Η τεχνολογία έχει γεννήσει νέους τρόπους ελέγχου, αλλά ως αποτέλεσμα έχει δημιουργήσει νέους τρόπους διαμαρτυρίας, αυτό-οργάνωσης και διαφωνίας. Οι «Anonymous» ξεχωρίζουν σαν ένα παράδειγμα ακτιβιστών του διαδικτύου.
Οι Ανώνυμοι σκέφτονται διαφορετικά. Τις περισσότερες φορές οι Ανώνυμοι στέλνουν αρκετό κόσμο στον ιστότοπου ενός οργανισμού, γίνονται ένα πλήθος, οπότε μπορούν να γίνουν εμπόδιο στο δρόμο κάποιου. Συγκριτικά, είναι σαν να διαδηλώνεις μπροστά από το κτίριο ενός οργανισμού στον φυσικό κόσμο, κάτι που  αναγνωρίζεται ως δημοκρατική πολιτική δραστηριότητα. Έτσι οι διαδικτυακές διαμαρτυρίες των Ανώνυμων θεωρούνται δημοκρατικές πολιτικές δράσεις. Φυσικά, οι δυνάμεις καταπίεσης θέλουν να το ερμηνεύουν ως έγκλημα αντί για διαδήλωση και χρησιμοποιούν την αλλαγή στην τεχνολογία σαν μια ευκαιρία να ποινικοποιήσουν τις διαδηλώσεις. Κάτι άλλο που νομίζω πως έχουν καταφέρει μέλη των Ανώνυμων είναι να αλλάξουν το κείμενο των ιστοτόπων, έτσι ώστε να επικρίνουν τον οργανισμό στον οποίο ανήκει το site. Αυτό είναι το ψηφιακό ανάλογο του να γράψεις ένα επικριτικό σλόγκαν σε ένα πόστερ, που είναι μια αρκετά συνηθισμένη δημοκρατική πολιτική δράση, αλλά αυτοί το αποκαλούν «επίθεση» στον ιστότοπο. Η λέξη «επίθεση» χρησιμοποιείται για να δώσει στον κόσμο την εντύπωση ότι αυτό είναι κάτι άλλο από μια πολιτική διαμαρτυρία και να μπορεί να βάλει κόσμο στην φυλακή επειδή διαμαρτύρεται.

Μεταξύ των χάκερ ο όρος «χάκερ» σημαίνει κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που νομίζει το ευρύτερο κοινό. Μπορείτε να εξηγήσετε αυτή τη διαφορά;
Στα πρώτα μου βήματα πριν από 40 χρόνια, όταν προσχώρησα στην κοινότητα των χάκερ του MIT, ήμουν περήφανος που αποκαλούσα τον εαυτό μου χάκερ. Με προσέλαβαν στο ΜΙΤ σαν χάκερ συστημάτων, που σήμαινε ότι έπρεπε να κάνω το σύστημα καλύτερο. Εκείνη την εποχή χρησιμοποιούσα ένα λειτουργικό σύστημα που λεγόταν ITS, το Incompatible Timesharing System, που είχε αναπτυχθεί από μια ομάδα χάκερ στο εργαστήριο τεχνητής νοημοσύνης. Αργότερα με προσέλαβαν ως επίσημο μέλος της ομάδας. Η δουλειά μου ήταν να κάνω το σύστημα τους καλύτερο. Το να κάνεις hacking είχε ένα πιο γενικό νόημα και σήμαινε βασικά το να είσαι εφευρετικός και να ξεπερνάς τα όρια του δυνατού.

Το hacking δεν χρειάζεται καν να αφορά υπολογιστές.
Το hacking δεν περιοριζόταν μόνο στην βελτίωση ενός λειτουργικού συστήματος. Μπορούσες να κάνεις hacking σε οποιοδήποτε μέσο, δεν χρειαζόταν να είναι απαραίτητα υπολογιστές. Το hacking σαν μια γενική έννοια, είναι μια στάση απέναντι στη ζωή. Τι έχει πλάκα για σένα; Αν το να ανακαλύπτεις παιγνιωδώς έξυπνους τρόπους που θεωρούνταν ότι ήταν αδύνατοι παλιά έχει πλάκα, τότε είσαι ένας χάκερ. Ένα πράγμα που το θεωρούσαν απίθανο να γίνει ήταν το να σπας την ασφάλεια των υπολογιστών. Έτσι μερικοί άνθρωποι που είχαν μια κλίση να γίνουν χάκερ, μπήκαν σε αυτό το παιχνίδι του να σπάνε την ασφάλεια. Τότε, γύρω στο 1981, όταν οι δημοσιογράφοι έμαθαν για τους χάκερ, τους παρεξήγησαν εντελώς και νόμισαν ότι το hacking σήμαινε να παραβιάζεις την ασφάλεια του συστήματος. Αυτό δεν είναι εν γένει αλήθεια. Πρώτα απ’ όλα, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να κάνεις hacking που δεν έχουν καθόλου να κάνουν με την ασφάλεια και δεύτερον, το να παραβιάζεις την ασφάλεια ενός συστήματος δεν είναι απαραίτητα hacking. Είναι hacking μόνο αν το κάνεις κατά τρόπο παιγνιωδώς ευφυή.

ΠΑΤΕΝΤΕΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ

Πέρα από τα ψηφιακά δικαιώματα τάσσεστε επίσης κατά των πατεντών λογισμικού. Εταιρίες όπως η Αmazon, η Google και η Apple, για να ονομάσουμε μερικές, βρίσκονται εμπλεκόμενες σε ένα έντονο πόλεμο πατεντών αυτό τον καιρό.
Οι πατέντες είναι σαν ναρκοπέδια για τους προγραμματιστές. Δεν με εκπλήσσει που ένα προϊόν όπως το τηλέφωνο Android κατηγορείται πως παραβιάζει έναν τρομακτικό αριθμό πατεντών, καθώς περιέχει ένα περίπλοκο σύστημα λογισμικού. Οποιοδήποτε παρόμοιο περίπλοκο σύστημα λογισμικού θα πρέπει να έχει χιλιάδες ιδέες πάνω του. Αν το 10% από αυτές τις ιδέες είναι πατενταρισμένες σημαίνει ότι εκατοντάδες από αυτές τις ιδέες είναι κατοχυρωμένες. Έτσι, ένα μεγάλο πρόγραμμα είναι πιθανό να καταπατά εκατοντάδες πατέντες και ένα σύστημα που είναι ένας συνδυασμός προγραμμάτων είναι πιθανό να καταπατά χιλιάδες πατέντες ή και περισσότερες.

Με βάση τη νομοθεσία, αυτές οι πατέντες έχουν λήξη ημερομηνίας 20 χρόνια από τη στιγμή που έχουν κατατεθεί.
Αυτό θεωρείται πολύς καιρός στον τομέα του λογισμικού. Έχε στο μυαλό σου ότι το τεχνολογικό υπόβαθρο αλλάζει ανά πάσα στιγμή, γι’ αυτό πρέπει να προσαρμόζουμε τον τρόπο που κάνουμε πράγματα ώστε να συμβαδίζει με το νέο πλαίσιο. Που σημαίνει ότι θα χρειαστούν νέες ιδέες και αν αυτές οι νέες ιδέες είναι κατοχυρωμένες, τότε θα είναι μια ακόμη καταστροφή.

Τι κάνει τόσο μοναδικό το λογισμικό που πιστεύεις ότι δεν χρειάζεται να λειτουργεί βάση ενός συστήματος πατέντας;
Το λογισμικό δεν αποτελεί μια συνηθισμένη υπόθεση πατεντών. Ας δούμε την συνήθη περίπτωση: οι πατέντες για πράγματα που φτιάχνονται σε ένα εργοστάσιο. Αυτές οι πατέντες επηρεάζουν μόνο τις εταιρίες που έχουν τα εργοστάσια και κατασκευάζουν τα προϊόντα. Αν μπορούν όλοι να ζουν με βάση ένα πατενταρισμένο σύστημα, οι υπόλοιποι από εμάς δεν θα έχουν κανένα λόγο να νοιάζονται. Με το λογισμικό όμως, το πρόβλημα είναι ότι είναι πολύ πιο περίπλοκο από οτιδήποτε άλλο. Ο λόγος είναι ότι το λογισμικό είναι από τη φύση του πιο εύκολο να σχεδιαστεί από ότι τα υλικά προϊόντα. Το λογισμικό είναι απλά μαθηματικά ενώ τα υλικά προϊόντα έχουν να αντιμετωπίσουν την δυστροπία της ύλης. Και πολλά απροσδόκητα πράγματα μπορεί να συμβούν, έχουμε μοντέλα που προσπαθούν να προβλέψουν τι θα συμβεί στα υλικά συστήματα αλλά δεν είναι εγγυημένο ότι αποδεικνύονται και σωστά.
 

Με το λογισμικό χρησιμοποιείς μαθηματικές εξισώσεις και κάνουν αυτό που έχουν οριστεί να κάνουν και αν δεν το κάνουν τότε πηγαίνεις στον προγραμματιστή του compiler και του λες: «υπάρχει ένα bug (σφάλμα) στον compiler σου. Φτιάξε το έτσι ώστε αυτή η κατασκευή να κάνει αυτό που πρέπει να κάνει.» Δεν μπορείς να το κάνεις αυτό στον φυσικό κόσμο αλλά μπορείς να το κάνεις στον προγραμματισμό ενός compiler. Εξαιτίας αυτού είναι πιο εύκολο να σχεδιαστεί ένα λογισμικό, όμως ο κόσμος βιάζεται να σπρώξει κάθε δυνατότητα στα άκρα. Έτσι δίνεις στους ανθρώπους ένα πιο εύκολο σχέδιο και αυτοί κάνουν ακόμη μεγαλύτερα συστήματα. Με το λογισμικό, ορισμένοι άνθρωποι σε λίγα χρόνια μπορούν να σχεδιάσουν κάτι που έχει ένα εκατομμύριο στοιχεία στο σχεδιασμό του. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ένα τεράστιο πρότζεκτ αν έπρεπε να γίνει από φυσική ύλη. Φτιάχνεις επομένως ένα σύστημα αρκετά περίπλοκο και φυσικά θα αποτελείται από πολλές ιδέες και αυτό σημαίνει ότι πρόκειται να καταπατήσει αρκετές πατέντες  ή τουλάχιστον θα κατηγορηθεί πως έχει καταπατήσει πολλές πατέντες. Με άλλα λόγια, το βάρος που έχει η χρήση πατεντών στο λογισμικό είναι πολύ μεγαλύτερο από οπουδήποτε αλλού. Όλοι οι προγραμματιστές βρίσκονται σε κίνδυνο και αυτό που συνειδητοποιείς στους πολέμους πατεντών που έχουν ξεσπάσει τελευταία είναι το ότι αν φτιάξεις ένα μεγάλο, περίπλοκο λογισμικό, τότε σίγουρα θα σε μηνύσουν.  

Πόσο διαφορετική είναι π.χ.  μια πατέντα για ένα φάρμακο;
Οι πατέντες των φαρμάκων είναι μια ακόμη ειδική περίπτωση. Όταν αναγκάζεις φτωχές χώρες να έχουν πατέντες φαρμάκων, κάτι το οποίο κάνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, το φάρμακο γίνεται τόσο ακριβό που οι άνθρωποι δεν μπορούν να το αγοράσουν και έτσι πεθαίνουν. Οι άνθρωποι που ίδρυσαν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και τα στελέχη του πρέπει να σταλούν στη Χάγη και να δικαστούν για μαζικές δολοφονίες. Πρέπει να οργανωθούμε για να ζητήσουμε από τις κυβερνήσεις να σταματήσουν να στηρίζουν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Υπάρχουν χιλιάδες λόγοι γι’ αυτό. Ο σκοπός του συγκεκριμένου οργανισμού είναι να δώσει στις επιχειρήσεις περισσότερη εξουσία έτσι ώστε να μετατρέψουν την δημοκρατία σε μια μεγάλη απάτη. Όλες οι επονομαζόμενες «συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου» στην πραγματικότητα στοχεύουν στο να αποδυναμώσουν τη δημοκρατία και να δώσουν πολιτική εξουσία στις επιχειρήσεις. Επομένως στο όνομα της δημοκρατίας πρέπει να καταργήσουμε τέτοιες συνθήκες. Κάποιοι θα πουν ότι π.χ. το διεθνές εμπόριο μπορεί να κάνει και τις δύο χώρες πιο εύπορες και αν αυτές οι χώρες είναι αρκετά δημοκρατικές τότε ο πλούτος θα πάει προς το λαό των δύο κρατών και όλοι θα είναι σε καλύτερη θέση. Παρόλα αυτά η επονομαζόμενες «συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου» είναι σχεδιασμένες να κάνουν τις χώρες λιγότερο δημοκρατικές και να εξασφαλίσουν ότι ο πλούτος δεν θα εξαπλωθεί τριγύρω. Αυτό σημαίνει πως ακυρώνουν οποιοδήποτε κέρδος μπορούν να παράγουν – ακόμη και αν το ΑΕΠ των δύο κρατών αυξηθεί. Τι καλό υπάρχει αν όλα τα κέρδη πάνε στους πλούσιους; Κάτι που έχουν κάνει στις ΗΠΑ – τουλάχιστον – από το 1980.

Αυτοί οι πόλεμοι πατεντών έχουν αναγκάσει πολλές εταιρίες να αγοράζουν ένα οπλοστάσιο από πατέντες λογισμικού για να προστατευτούν από τα δικαστήρια. Ξέρεις, ίσως πολλές το κάνουν, αλλά ίσως η Google να έχει λιγότερες πατέντες επειδή είναι σχετικά νέα εταιρία. Αυτός μπορεί να είναι ένας λόγος που δεν βρίσκονται όλες στην ίδια θέση και δεν είναι αλληλοεξαρτώμενες. Αν γινόταν αυτό θα ήταν ατυχές, επειδή το Android είναι το μόνο λειτουργικό σύστημα για smartphone που χρησιμοποιείται ακόμη και που είναι βασισμένο, κατά το μεγαλύτερο μέρος του, σε ελεύθερο λογισμικό. Το Android μας δίνει τουλάχιστον μια αφετηρία να προσπαθήσουμε να δουλέψουμε με τηλέφωνα χωρίς ιδιόκτητο λογισμικό. Αν το Android θεωρηθεί επικίνδυνο και κατακερματιστεί από πατέντες, τότε ίσως να μην μπορέσουμε ποτέ να έχουμε στη διάθεση μας έξυπνα τηλέφωνα με ελεύθερο λογισμικό.     

H Google πρόκειται να αγοράσει τη Motorola, η οποία δεν τα πάει και πολύ καλά οικονομικά, μόνο και μόνο επειδή θέλει να έχει πρόσβαση στις πατέντες της.
Αυτό δείχνει πόσο το σύστημα των πατέντων έχει γίνει εμπόδιο στην πρόοδο. Όταν υπάρχουν αρκετές πατέντες που εφαρμόζονται σε ένα προϊόν, τότε γίνεται ακόμη πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί το συγκεκριμένο σύστημα. Ελπίζω η Google να τα καταφέρει με αυτό τον τρόπο έτσι ώστε να προστατευτεί επειδή αν αυτό γίνει τελικά, θα μπορέσουν κατ’ επέκταση να προστατέψουν και την κοινότητα του ελεύθερου λογισμικού.

Πιστεύετε στην πλήρη κατάργηση των λογισμικών πατεντών;
Ναι, οι πατέντες δεν πρέπει να εφαρμόζονται στο λογισμικό. Έχε στο νου σου ότι δεν μπορείς πάντα να κατηγοριοποιήσεις μια πατέντα σε λογισμική ή μη λογισμική. Μερικές φορές η ίδια πατέντα μπορεί να εφαρμόζεται τόσο σε προγράμματα όσο και στα κυκλώματα τους. Αυτό που προτείνω είναι να αλλαχθεί ο νόμος ώστε να λέει «εξ’ ορισμού αν πρόκειται για πρόγραμμα, δεν παραβιάζει καμιά πατέντα».

ΤΟ P2P FILE-SHARING ΚΑΙ Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 

ΜΟΥΣΙΚΗΣ/ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

Συχνά εκφράζεστε εναντίον της χρήσης της λέξης «πειρατεία».
Είναι ένας βρώμικος όρος! Εννοούν ότι το να μοιράζεσαι αρχεία είναι ηθικά ισοδύναμο του να επιτίθεσαι σε πλοία. Δεν συμφωνώ με αυτή τη στάση, έτσι δεν αποκαλώ την κοινή χρήση αρχείων «πειρατεία». Την αποκαλώ “μοιρασιά” ή “κοινή χρήση” αρχείων. Δεν είμαι εναντίον του κέρδους γενικά. Είμαι κατά της κακομεταχείρισης των ανθρώπων. Δεδομένου του τρόπου που γίνονται οι δουλειές, μπορεί να περιλαμβάνουν ή όχι την κακομεταχείριση των ανθρώπων. Το παράδειγμα του φτωχού καλλιτέχνη που επικαλούνται οι εταιρίες είναι γελοίο επειδή το υπάρχον σύστημα κάνει πολύ λίγα για τους φτωχούς καλλιτέχνες. Είναι άθλιο. Και αν απλώς νομιμοποιήσουμε τη κοινή χρήση αρχείων, δεν θα έχει καμιά διαφορά για τους φτωχούς καλλιτέχνες. Μπορεί μάλιστα και να τους βοηθήσει. Πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες πρέπει να κυκλοφορούν τη μουσική τους με άδειες που ρητά να επιτρέπουν την κοινή χρήση. Μερικοί το κάνουν. Το θέμα είναι ότι το επιχείρημα κατά της κοινής χρήσης είναι εσφαλμένο. Οι τεράστιες πολυεθνικές εταιρίες θέλουν περισσότερα λεφτά για τις ίδιες και χρησιμοποιούν τους καλλιτέχνες σαν δικαιολογία. Λίγα κέρδη πηγαίνουν στους καλλιτέχνες και μετά είναι μερικοί σταρ που έχουν πολύ καλή μεταχείριση αλλά δεν χρειάζεται να τους κάνουμε πλουσιότερους.      

Οι άνθρωποι, δηλαδή, θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να μοιράζονται και να αναδιανέμουν μουσική αρκεί να είναι για μη εμπορικούς σκοπούς;
Μουσική και κάθε δημοσιευμένη δουλειά. H κοινή χρήση είναι κάτι καλό. Η κοινή χρήση χτίζει κοινότητες και έτσι η κοινή χρήση πρέπει να είναι νόμιμη, ειδικά τώρα που είναι εφικτό και πολύ εύκολο. Πενήντα χρόνια πριν, το να κάνεις κόπιες από ένα έργο και να τις αναδιανέμεις χωρίς κέρδος ήταν τόσο δύσκολο που δεν είχε σημασία αν ήταν νόμιμο ή όχι. Σήμερα όμως είναι τόσο εύκολο που το να σταματήσεις τον κόσμο από το να το κάνει, μπορεί να γίνει μόνο χρησιμοποιώντας απαίσια, δρακόντεια μέσα και ακόμη κι αυτά δεν λειτουργούν πάντα. Υποθέτω, όμως,  όταν γίνουν αρκετά κακοήθη μπορεί και να λειτουργήσουν αλλά γιατί πρέπει να ανεχθούμε τέτοια κακοήθεια;  

Η μουσική και η κινηματογραφική βιομηχανία έκαναν μεγάλη εκστρατεία για τα  PIPA, SOPA και ACTA
Θέλουν να υπάρχουν άδικοι νόμοι σε όλο τον κόσμο και σε μερικές χώρες το έχουν πετύχει. Διάβασα ότι στην Ιρλανδία υιοθέτησαν έναν νόμο παρόμοιο με το SOPA – έτσι τουλάχιστον το περιγράφουν. Δεν ξέρω τις λεπτομέρειες ακόμη.  Αυτοί οι νόμοι είναι μια αδικία. Γίνονται για να εκθέσουν τον κόσμο περισσότερο στις εταιρίες των μέσων ενημέρωσης, και φυσικά είναι λάθος και σωστά ο κόσμος τους μισεί. Το μόνο ερώτημα είναι το εξής: έχει μείνει αρκετή δημοκρατία ακόμη σε κάθε κράτος έτσι ώστε ο κόσμος να έχει τη δυνατότητα να τους σταματήσει; Οι Ευρωπαίοι πολίτες θα πρέπει να αναλάβουν δράση και να οργανώσουν κι άλλους έτσι ώστε να κάνουν τη χώρα τους να μην επικυρώσει το ACTA και να πείσουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να το καταψηφίσει. Να σωθεί ο κόσμος από αυτή την αδικία.  

Πρόσφατα κυβερνητικές δυνάμεις έδρασαν ώστε να κλείσουν μερικοί ιστότοποι όπως το Megaupload.
Δεν ξέρω αν τελικά άξιζε στο Megaupload να πάψει να λειτουργεί.  Θυμήσου ότι το Megaupload είναι μια επιχείρηση και όχι ένα παράδειγμα κοινής χρήσης αρχείων για μη εμπορικούς σκοπούς. Η κοινή χρήση αρχείων σημαίνει μη εμπορική διανομή ίδιων αντίγραφων. Έτσι, δεν έχω καταλήξει κάπου συγκεκριμένα για το Megaupload. Πιστεύω ότι ήταν λίγο εξωφρενικός ο τρόπος που το έκλεισαν, πριν αποφασίσει το δικαστήριο αν ήταν νόμιμο ή όχι. Στο μεταξύ, όμως, υπάρχει μια μήνυση κατά – νομίζω – του Hotfile και οι  ενάγοντες ισχυρίζονται ότι « πρέπει να είναι κάτι κακό επειδή είναι παρόμοιο με το Megaupload το οποίο κλείσαμε.»  Κάτι που είναι απάτη επειδή κανένα δικαστήριο δεν αποφάσισε αν το Megaupload ήταν νόμιμο. Έτσι, αναφέρουν αυτό το πρόωρο κλείσιμο σαν απόδειξη ότι είναι κακό. Δεν ξέρω, μπορεί και να είναι. Δεν είναι όμως αυτό το θέμα που με ανησυχεί περισσότερο. Με νοιάζει περισσότερο ένα δίκτυο ανταλλαγής αρχείων από χρήστη σε χρήστη (peer-2-peer) επειδή είναι προφανώς κάτι καλό. 

Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Τι συμβαίνει όσον αφορά υπηρεσίες όπως το Facebook και το Gmail;
Υπάρχουν πολλά ζητήματα ελευθερίας στη ζωή και το να έχεις τον έλεγχο του υπολογιστή σου είναι, εύχομαι, η δική μου συνεισφορά στην ιδέα του τι είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα. Υπάρχουν πολλά άλλα ανθρώπινα δικαιώματα που οι άνθρωποι δικαιούνται και πολλά από αυτά που αφορούν άλλους τομείς της ζωής, μεταφέρονται και στον ψηφιακό κόσμο. Για παράδειγμα, ποιά είναι τα αρνητικά του Facebook; Δίνει στον κόσμο μια ψευδή εντύπωση ιδιωτικότητας (privacy). Σε αφήνει να πιστεύεις ότι μπορείς να καθορίσεις κάτι που μπορούν να το δουν μόνο οι φίλοι σου, χωρίς να συνειδητοποιείς ότι το βλέπουν στην πραγματικότητα οι φίλοι σου στο Facebook, που δεν είναι το ίδιο με τους κανονικούς σου φίλους. Και καθένας από αυτούς μπορεί να το δημοσιεύσει, έτσι ώστε να μπορεί να το δει ο οποιοσδήποτε.  Μπορεί να δημοσιευθεί σε μια εφημερίδα. Το Facebook δεν μπορεί να το εμποδίσει αυτό. Αυτό που μπορεί να κάνει είναι να προειδοποιήσει τους χρήστες κάθε φορά που ξεκινούν ένα session «Προσέξτε, οτιδήποτε αναρτάτε εδώ πέρα – αν και μπορείτε να πείτε ότι ορισμένοι άνθρωποι επιτρέπεται να το δουν – μπορεί να δημοσιευθεί εξαιτίας γεγονότων πέρα από τον έλεγχο σας. Έτσι σκεφτείτε πολύ καλά πριν αναρτήσετε οτιδήποτε εδώ. Και έχετε στο νου σας, την επόμενη φορά που θα κάνετε αιτήσεις για δουλειά, η εταιρεία μπορεί να σας ζητήσει να τους δείξετε τα πάντα στο λογαριασμό σας. Το σχολείο σας μπορεί επίσης να το απαιτήσει αυτό. Και αν πραγματικά θέλετε η επικοινωνία σας να είναι προσωπική, μην χρησιμοποιείτε αυτό τον τρόπο.» Αυτό είναι κάτι που θα έπρεπε να κάνουν. Το Facebook είναι μια μηχανή παρακολούθησης και συλλέγει τρομακτικές ποσότητες προσωπικών δεδομένων και το επιχειρηματικό του μοντέλο είναι να κάνει κατάχρηση αυτών των δεδομένων. Καλό είναι να μην χρησιμοποιείτε το Facebook καθόλου. Ακόμη χειρότερα, το Facebook παρακολουθεί κόσμο που δεν έχει λογαριασμό στο Facebook.  Αν δείτε ένα κουμπί «Like» («μου αρέσει») σε μια σελίδα, τότε το Facebook ξέρει ότι ο υπολογιστής σας επισκέφτηκε αυτή τη σελίδα. Και δεν είναι η μόνη εταιρεία που το κάνει αυτό. Πιστεύω ότι το κάνουν και το Twitter και το Google+, οπότε είναι μια πρακτική την οποία πολλοί μιμήθηκαν. Δεν έχει σημασία ποιος το κάνει. Το άλλο που κάνει το Facebook είναι να χρησιμοποιεί φωτογραφίες ανθρώπων σε εμπορικές διαφημίσεις και δεν τους δίνει ευκαιρία να αρνηθούν. 

   

O Eric Schmidt, ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της Google, είπε πριν από λίγο καιρό ότι αν κάνεις κάτι που δεν θέλεις κανείς να το μάθει, τότε μάλλον δεν θα'πρεπε να το κάνεις.
Αυτό είναι γελοίο. Τι πράγματα δεν θα ήθελες κανένας να μάθει; Μπορεί να σχεδιάζεις μια διαδήλωση. Είναι σύνηθες φαινόμενο σήμερα οι κυβερνήσεις να χαρακτηρίζουν όσους διαφωνούν με τις πολιτικές τους ως τρομοκράτες και να χρησιμοποιούν ηλεκτρονική παρακολούθηση για να σαμποτάρουν τις διαμαρτυρίες τους με σκοπό να σαμποτάρουν αποτελεσματικά την δημοκρατία.

Τα social media επίσης ισχυρίζονται ότι είχαν έναν ισχυρό ανατρεπτικό ρόλο στις ταραχές στη Μέση Ανατολή.
Ίσως και να είχαν, αλλά έχε στο νού σου ότι αυτές οι εταιρίες των “social media” δεν έχουν την έδρα τους στις χώρες της Μέσης Ανατολής και έτσι δεν είχαν δυνατά κίνητρα ώστε να ενδιαφέρονται για τις συγκεκριμένες κυβερνήσεις. Ας πούμε ότι η Αμερικανική κυβέρνηση θέλει να διαλύσει αντιφρονούντες, αυτές οι επιχειρήσεις είναι πιο πιθανό να προσφερθούν εθελοντικά να βοηθήσουν. Αν δεν το κάνουν, θα αναγκαστούν παρόλα αυτά.

Είναι επίσης γνωστό ότι δεν χρησιμοποιείτε κινητό τηλέφωνο για να διαφυλάξετε την ιδιωτική σας ζωή.
Φυσικά. Κάθε κινητό τηλέφωνο είναι μια μηχανή εντοπισμού και παρακολούθησης. Μπορείς να σταματήσεις ένα τηλέφωνο από το να μεταδίδει την τοποθεσία σου αν έχεις ένα τηλέφωνο που ελέγχεται από ένα ελεύθερο λογισμικό αλλά τέτοια τηλέφωνα είναι σπάνια. Παρόλα αυτά το σύστημα μπορεί να καθορίσει με ακρίβεια που είναι τα τηλέφωνα ακόμη και αν δεν έχει την άμεση συνεργασία του τηλεφώνου. Η Αμερικανική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι πρέπει να έχει τη δυνατότητα να παίρνει αυτές τις πληροφορίες χωρίς ένταλμα. Ούτε με δικαστική απόφαση, δηλαδή. Αυτό δείχνει πόσο η Αμερικάνικη κυβέρνηση σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ορισμένοι άνθρωποι έχουν ξεκινήσει να χρησιμοποιούν το TOR και άλλα λογισμικά για κρύψουν τις πραγματικές τους ταυτότητες όταν είναι συνδεδεμένοι.
Το Tor είναι πολύ καλό. Βοηθάει τους ανθρώπους να προστατευτούν από τον Μεγάλο Αδερφό.  Και όταν λέω Μεγάλο Αδερφό εννοώ της κυβέρνηση του Ιράν ή της Συρίας ή των ΗΠΑ ή οποιασδήποτε άλλης χώρας που δεν αναγνωρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα.

stallman.org

*Ο Θεόδωρος Παπαθεοδώρου είναι διδάκτωρ Πληροφορικής και διδάσκει στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα (marinero@gmail.com)

Πηγή: Ough